13 Aralık 2008 Cumartesi

DÖRT GÜLLÜ ÇEŞME


Murat Paşa Mahallesinde yeni açılan Saray Bosna Caddesi üzerindedir. Çeşmenin günümüze gelen kitabesine göre 1745 yılında İbrahim Paşa tarafından yaptırıldığı anlaşılmaktadır. Kitabesinde şu cümleler yer almaktadır.: “Yaşantısı su gibi temiz yüce Asaf, Çeşmenin yapılmasını emredip tamamladı. O Vezirin düşüncesine binlerce aferin olsun Yeni bir acayip yapı icad edip düzen verdi. Hz. Allah onun babalarına ve dedelerine rahmet eylesin Susayıp da, suyunu içen özel kişiler ve halk, Hak Taâlâ sevabını Firdevs Cenneti ile versin, Gılmanın elinden Kevser suyu ile dolu içsin dediler. Düşünürken noktalı harflerle tarihi dedim İbrahim Paşa Çeşmeyi yapıp tamamladı, yıl 1745.”


Erzurum’da çeşitli dönemler valilik yapan İbrahim Paşa, Erzurum’da İbrahim Paşa Camii’ni, Medresesini ve Yazıcızâde Çeşmesi’ni yaptırmıştır, ayrıca Zeynel Camii’nin de onarımını gerçekleştirmiştir. Dörtgüllü Çeşme Erzurum’da bilindiği kadarıyla tek değildi. Hafız Paşa Çeşmesi olarak da bilinen ikinci Dörtgüllü Çeşme’nin de yer aldığını kaynaklardan öğrenmekteyiz. Erzurum’da günümüze ulaşabilen dört yüzlü tek çeşmedir. Bu yönü ile İstanbul’daki sebilleri ve meydan çeşmelerini hatırlatmaktadır. Çeşmenin dört yüzünde birer sivri kemerli niş ve birer lüle bulunmaktadır. Çeşmenin yapımıyla ilgili kitabeler batı ve güney yüzünde çeşme aynalığında yer alır. Düzgün kesme taşla inşa edilen çeşmenin kemer seviyesine kadar olan kesimlerinde büyük blok taşlar kullanılmıştır. Üst kesimdeki duvarlarda onarım izleri görülmektedir. Dere Mahallesi’nde ki Kazım Karabekir İlköğretim Okulu’nun ve bugünkü Saraybosna Caddesi’nin batı kesiminden çıkan su Yazıcı Çeşmesi ile Dörtgüllü Çeşmeye verilmiştir. Bugün, düzgün kesme taştan inşa edilen çeşmenin iç kubbesi tuğla malzemeden örülüdür. Çeşmeden tazyikli su akmaktadır.


Kaynak- Dr. Hüseyin Yurttaş ve Dr. Haldun Özkan’ın “Tarihi Erzurum Çeşmeleri ve Su Yolları” adlı araştıma eseri.