İBRAHİM HAKKI HAZRETLERİ (1703-1780)

İbrahim Hakkı Hazretleri, 18 Mayıs 1703 tarihinde Erzurum’un Hasankale ilçesinde doğdu. 1710 yılında hacca giderken Tillo’da, İsmail Fakîrullah’a intisap ederek buraya yerleşen babası Derviş Osman Efendinin isteği ile daha çocuk yaşta Hasankale’den Tillo’ya getirildi. İlk tasavvuf eğitimini burada aldı. 

On yedi  yaşında iken babasını kaybeden  İbrahim Hakkı, 1720 yılında  Erzurum’a dönerek   büyük amcası Molla Muhammed’in evine yerleşerek eğitimine  burada devam etti. Erzurum Müftüsü  Şair Hâzık Mehmet Efendi’den de   ders alan  İbrahim  Hakkı,  1728 yılında Tillo’ya İsmail Fakîrullah’ın yanına dönerek   babasının konumunda  tasavvuf hayatını  şeyhine hizmet edip onun feyzinden istifade ederek sürdürdü.  

1734 yılında İsmail Fakîrullah’ın vefatı üzerine Erzurum’a dönerek    babasının da imamlık  yaptığı Yukarı Habib Efendi Camii’ne imam oldu.

İbrahim Hakkı,  1747 yılında İstanbul’a giderek  Sultanı I. Mahmud  ile görüştü. Sultanın ilgisini ve takdirini kazanarak  müderrislik unvanı  alan  İbrahim Hakkı Abdurrahman Gazi Tekkesi   Zaviyedarı  olarak  Erzurum’a döndü.  1755 yılında tekrar İstanbul’a gidip dönen İbrahim Hakkı İstanbul’da bulunduğu zaman içerisinde saray kütüphanesinden istifade etti.

İbrahim Hakkı, İlahi-nâme adlı bir divan hazırladı ve Marifet-nâme, İrfâniyye, İnsâniye, Mecmûatül-Meâni adlı eserlerini yazdı, Kur’andan yorumlar yaptı. Urvetül-İslam ve Hey’et-ül –İslam bu yorumların en önemlilerindendir.

İbrahim Hakkı'nın bütün eserlerinde Erzurum ağzının özellikleri görülür.

İbrahim Hakkı,  22 Haziran 1780 tarihinde ve 77 yaşında Tillo’da vefat etti ve şeyhinin yanına defnedildi.

Ayni zamanda bir ozan olan İbrahim Hakkı'nın  meşhur Tefviznâme’si :

TEFVİZNÂME

Hak şerleri hayr eyler
Zannetme ki gayr eyler 

Arif anı seyr eyler
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler

Sen Hakk’a tevekkül kıl
Tefviz et ve rahat bul
Sabreyle ve razı ol
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler

Kalbin ona berk (yaprak) eyle
Tedbirini terk eyle
Takdirini derk eyle (anla)
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler

Hallak-ı Rahim oldur
Rezzak-ı Kerim oldur
Fa’al-ı Hakim oldur
Mevlâ görelim neyler 

Neylerse güzel eyler

Kaynak- “İbrahim Hakkı Erzurumî”, Diyanet İslam Ansiklopedisi