2 Ocak 2010 Cumartesi

BAR / ERKEK BARLARI


1- Baş Bar

 Açık ve güfteye uygun oynanır. Bestede başlangıç ve son ayrı olmak üzere iki tür müzik vardır. Hüseyni makamındadır. Bu oyun Dadaşın, ağır başlı, zevk ehli, eğlencede laubalilikten ziyade ağır başlılık ve vakarlı olduğunu ifade eder.

2- İkinci Bar (1.aşırma)

Kapalı barlardandır. Güftesi yoktur. Hüseyni makamında bestesi yapılmaktadır. Dadaşların birbirlerine gönülden bağlı olduklarını ifade eder.

3- Sekme (Tikine)

Güftesi yoktur. Hüseyni makamındadır. Dadaşın yerine göre çok hareketli olduğunu, gerektiğinde en seri şekilde sonuca ulaşma azmini ifade eder.

4- İkinci Aşırma

Güftesi yoktur. Hüseyni makamındadır. Dadaşların savaşta ve barışta faal ve iş hayatında birlik, beraberlik içinde olduklarını ifade eder.

5- Nari

Güftesi vardır, açık bardır. Hüseyni makamındadır. Dadaşın aşk ve sevgiye bakışı ile ne kadar zevk sahibi olduğunu gösterir.
Sözleri:
Hey nari hey nari,
Bacadan gel bacadan,
Hey nari hey nari,
İşliğin alacadan.
Hey nari hey nari,
Ben seni alcağım,
Hey nari hey nari,
Bacadan gel bacadan.

6- Dello

İki türlü müziği vardır. Oyunu da iki türlü oynanır. Birinci ve ikinci kısma Bitlis dellosu denir. Kapalı bardır. Dadaşın en hareketli ve ritmik oyunlarından birisi olan dello da, dadaşların hep birden bir komut altında ileri saldırı ve ani olarak geriden gelen tehlikeye karşı mukabelede bulunma yeteneğine sahip bulunduklarını temsil eder.

Sözleri:

Erzurum'dan Kemah'tan,
Delloy delloy delloy can,
Yar gelir oynamaktan,
Delloy delloy delloy can,
Kızın parmağı şişmiş,
Delloy delloy delloy can,
Def çalıp oynamaktan,
Delloy delloy delloy can,
Erzurum ovasında,
Delloy delloy delloy can,
Gül açar yaylasında,
Delloy delloy delloy can,
Kız yanağın al olmuş,
Delloy delloy delloy can,
Güzeller arasında,
Delloy delloy delloy can,
Erzurum iki yoldur,
Delloy delloy delloy can,
Biri sağ biri soldur,
Delloy delloy delloy can,
Kız Allah'ın seversen,
Delloy delloy delloy can,
Ne sağ et nede öldür,
Delloy delloy delloy can.

7- Koçeri

İki kısım halinde oynanır. Birinci kısmın figürü ayrı, ikinci kısmın figürü de ayrıdır. Ayni zamanda her kısmın figür besteleri de ayrı, ayrı özellik taşır. Hüzzam makamındadır. Birinci kısım kapalı, ikinci kısım açık oynanır. Adından da anlaşıldığı gibi Dadaşları savaşa gönüllü katıldığını ve kahramanca dövüşmeden zevk aldıklarını sembolize etmektedir.Güftesi yoktur.

8-Temirağa

Açık bardır. Güftesi yoktur. Hüseyni makamındadır. İsmi Temirağa olan ve ritmik oyunları ile meşhur olduğu rivayet edilen bir Dadaştan alınan bu bar, cesaret ve kahramanlığı ifade eder.

9-Tamzara: 

Güftesi yoktur. Hüseyni makamındadır. Yarı kapalı, yarı açık oynanmaktadır. Bu oyun Erzurumun köylerinde, şehirde olduğundan başka figürler ilavesiyle daha farklı oynanmaktadır. Dadaşın kafa ve beden gücünü ifade etmektedir.

10-Tavuk Barı

Açık oynanır. Hüseyni makamındadır. Daha ziyade Erzurum’da çoluk, çocuk diye tabir edilen gençler tarafından oynanır. Yetişkin Dadaşlar bu bara pek rağbet etmezler. Güftesi olan bir bardır.

Sözleri:

Un elerler eleğinen,
İşim dönen feleğinen,
Eşin kızlar mezerimi,
Altı saplı küreğinen.
Un elerler bakır teşte,
Felek benim derdim deşme,
Kız oğlana meyil vemiş,
Sevdadır oy dile düşme.
Un elrler ince mince,
Felek sormaz halin nice,
El aleme rüsvay oldum,
Yar peşinden gide gide.

11-Felek

Açık oynanır. Hüseyni makamındadır. Bu barda daha ziyade gençler tarafından oynanır.

12-Çingeneler

Açık oynanır. Güftesi yoktur. Rast makamındadır. Çingene eğlencelerini taklit karakterinde bir oyundur.

13- Uzundere

Açık oynanır. Güftesi yoktur. Hicaz makamındadır.

14-Daldalar

Kapalı oyunlardandır. Hüseyni makamındadır. Güftesi vardır.

Sözleri:

Daldalar daldalar daldan aşağı,
Saçları dökülmüş belden aşağı,
Daldalar daldalar dalım yok benim,
Sineme saracak yarim yok benim.
Daldalar daldalar dalım yok benim,
Sineme saracak yarim yok benim.
Daldalar daldalar daldırdın beni,
Bir buse vermedin kandırdın beni.
Daldalar daldalar can Temir ağa,
Bir ayak üstüne dön Temir ağa.

15-Yayvan

Bu oyun iki kısım halinde oynanmaktadır. Bu iki çeşit figürler birleşerek bir bütün teşkil ederler. Birinci kısım kapalıdır. Dadaşlar hüseyni makamında olan müzikle Yayvan barını oynarlar. Bu barın bitiminde içlerinden ikisi ortaya çıkar diğerleri kenarlarda tablo teşkil eder. Ortadakiler Köroğlu oyunu oynarlar. Bu oyunda pala ve kılıç kullanılır. Hücum ve müdafaa figürleri çok canlı ve heyecan vericidir. Kahramanlık ifade eden bir oyundur.

16-Hançer Barı

İki kişi ile oynanır. Hüseyni makamındadır. Bu bar, Dadaşların savaşını ve savaşta davranışları ile gerektiğinde düşmanına karşı bile affedici olduğunu simgeler. Birinci kısımda dello ritminde oynayan dadaşlar, ikinci kısımda değişen ve artan ritimle birbirlerini affederek kusuru bağışlama ve hoş görülük ruhu içinde, neşeli gösteri oyunları ile bara devam ederler. Böylece oyun biter.

Kaynak- Kültür ve Turizm Bakanlığı