ESAT PAŞA CAMİİ

Esat Paşa Camisi şehre hakim yüksek bir tepe üzerindedir. Şehir merkezinde iç kalenin güney-batısında yer alır. Kitabesine göre 1853 yılında Erzurum Valisi Esat Muhlis Paşa tarafından yaptırılmıştır. 

Caminin son cemaat yeri ahşap direklere oturan eğimli bir çatı, ibadet alanı ise üzeri sonradan çatı ile kaplanmış dam ile örtülüdür. Erzurum Valisi Zarif Mustafa Paşa tarafından 1885’de onarılmıştır. 

2017 yılında restore edilen cami bugünkü görünümüne kavuşmuştur, mihrap düz kesme taştan ve sadedir, ancak minber ve vaaz kürsüsü en mükemmel Osmanlı ağaç işlemeciliğinden örnekler sunmaktadır. Cami dikdörtgene yakın kare planlı olup önünde altı ağaç sütunun taşıdığı çatılı son cemaat yeri vardır.

Caminin yanındaki minaresi yerel kırmızı taştan yapılmıştır. Taş kaide üzerine tek şerefelidir. Bu minarenin Erzurum'da en yüksek minare olduğu söylenir. 

Cami Girişine 18nci yüzyılda Nakşibendi Şeyhi Osman Efendi ve torunu defnedilmiştir..

Caminin haziresine Erzurum’da vefat etmiş alimler ve paşalar defnedilmiştir.