AŞIK KAYA SALİH (AŞIK MUHİBBİ)

Asıl adı Kaya Salih olan Âşık Muhibbî, 1823 yılında o dönem Oltu'ya bağlı olan Tavusker (Çataksu) Köyünde doğdu, o yıllarda. Muhibbî’nin babası köyünün demirci ustasıdır. Muhibbi babasının demirci dükkânında çalışıp, ona yardım eder, ayrıca çobanlık da yapardı. Okuma-yazması yoktu. 

16-17 yaşlarında işlediği bir suçtan dolayı Oltu’da hapse atıldı. Hapiste yatarken, bir gece rüyasında köyünün imamı Sabit Hoca’nın güzel kızı Esmahan’a âşık oldu hapis’de gelişen aşıklığı, sazı ve sevdasıyla köyüne döndü. Sevdiği ile evlendi ancak kısa bir süre sonra hastalanan sevdiğini kaybetti. Aşıklık için bütün şartlar oluşmuştu. Çalıp söyleyerek karşılaştıklarını kendisine hayran bıraktı.

1868 yılında hastalanan Aşık Muhibbi 45 yaşında hayata veda etti. Bu alemden göçeceğini anladığında, köyünden okur yazarları yanına çağırarak bazı önemli eserlerinin kayda geçmesini sağladı.

Aşağıdaki şiir ile türkü Aşık Muhibbi'ye aittir.

Nübüvvet nurudur var olan ezel,
Onunla berabar havlette idim. 

Balçıktan yarattı anları güzel, 

Âdem Havva ile cennette idim. 

Haçan ki olunduk cihana sürgün, 

Zâri firak ile kalmıştık ol gün, 

Lûtf erişti Haktan biz olduk memnun, 

Mabeynde gezerdim vahdette idim. 

Emir tebliğ oldu koptu tufan’ı, 

Nuh nebi ki oldu Âdem’i Sâni, 

En baş kaptan idim açtım yelkâni, 

Nebiler yanında hizmette idim. 

İshak ile bir huzurda oturdum, 

İbrahim nebiyle ateşe girdim, 

Musa’y nice nice Tur’a götürdüm, 

Fahrî âlem ile hicrette idim. 

Bin iki yüz otuz dokuzda geldim, 

Elli altısında bu bahra daldım, 

Seksen dört tarihte yadigâr kıldım, 

Muhibbî’yem gör ne devlette idim.

Seferberlik de bir süre Tokat’a da giden Aşık Muhibbi o dönemde aşağıdaki türküyü de oraya kazandırmıştır.

YANDI HA YANDI

Nazlı yârin hasretinden, derdinden, 

Alıştı ciğerim, yandı ha yandı. 

Ateş düştü onun rûy-u mahından, 

Titreşti bu canım yandı ha yandı. 

İnanmam dünyaya beni kandırmaz, 

Yanan yüreğime ahı kondurmaz, 

Yedi derya bağlasalar söndürmez, 

Cesette imkânım yandı ha yandı. 

Muhibbî çekerim derd-i verem ben, 

İsterim murada tezden erem ben, 

Aslı’ya canından yanan Kerem ben, 

İlik damar kanım yandı ha yandı.

Kaynak: Yaşayan Halk Ozanları Antolojisi, Kültür Bak. Yay.