Abdurrahman Gazi Türbesi ve Camii, Erzurum’un 2,5 km. güney doğusunda Eğerli Dağı yamacında bulunmaktadır. Abdurrahman Gazi’nin kimliği tam olarak tespit edilememiştir. Bazı kaynaklarda, Vâkıdî’nin Kitâbü’t-Târîḫ adlı eserine dayandırılarak Abdurrahman Gazi’nin Hz. Ömer’in hilâfetinin (634-644) ilk yıllarında veya Hz. Osman tarafından 641’de Anadolu üzerine gönderilen İyâz b. Ganm kumandasındaki ordu içinde yer alan bir kişi olduğu, Bizans’ın elindeki Erzurum’un bu İslâm ordusunca fethedildiği, fetihten sonra buraya yerleşen müslümanlara ya da İslâmiyet’i yeni kabul edenlere İslâm’ı öğretmek amacıyla görevlendirilen on kişiden (krş. Târîḫu fütûḥi’l-Cezîre, s. 232) biri olduğu üzerinde durulmaktadır. Ancak halk arasında bu kişinin “Gazi” unvanıyla anıldığı, fethe katıldığı ve fethin ardından burada öldüğü kabul edilmekte, Abdurrahman isimli bu şahsa gazilik unvanıyla birlikte şeyhlik unvanı da yakıştırılmaktadır.
Erzurum tahrir defterinde 1540 yılında Abdurrahman Gazi Zâviyesi olarak kaydı yer alır. İbrâhim Hakkı Erzurûmî’nin de burada zâviyedarlık yaptığı belirtilmektedir. Erzurum Valisi olan Yusuf Ziya Paşa'nın eşi Ayşe Hanım tarafından 1796 yılında türbe, daha sonrasında ise aynı yerin yanına bir cami yapılmıştır. Geçirdiği tamir ve restorasyonlarla türbe ve cami bugünkü halini almıştır.
Türbe kesme taştan yapılmıştır ve önceleri türbeye yanındaki Abdurrahman Gazi Camisinden girilmekte iken, son yıllarda cami ve türbe restore edilerek birbirleri ile bağlantıları kesilmiştir.
Kaynak:https://islamansiklopedisi.org
