DEMİRYOLLARI, ERZURUM VE İSTASYONLARIMIZ

Cumhuriyet döneminde, yabancıların işlettiği hatların millileştirilmesi ile birlikte, “YURDUN DEMİR AĞLAR İLE ÖRÜLMESİ” projesi başlatıldı. 

30 Eylül 1924 tarihinde Erzurum’da yaptığı konuşmada Mustafa Kemal Atatürk; "Bu defa Erzurum'a gelirken ayrı ayrı bölgelerden geçtim. Memleketin doğusu ile batısı ve merkezi arasındaki bağlantı, Cumhuriyet idaresinin kafi göremeyeceği bir derecededir. Bunun için doğuyu, diğer vatan parçalarına bağlayacak bir demiryolunun buraya kadar uzatılmasını Türkiye Cumhuriyeti için hayati bir mesele sayıyorum" demiştir.  

Ankara-Erzurum hattının ilk kazması Eylül 1933'te vurularak raylar; Ankara- Kayseri-Sivas-Erzincan ve Erzurum’a doğru hızla döşenmeye başladı.

28 Temmuz 1939; Demiryolu Aşkale'ye, 27 Ağustos 1939 günü Ilıca’ya, 6 Eylül 1939 Çarşamba günü ise Erzurum’a ulaştı.

Erzurum'da Dadaşların meraklı ve hasretle beklemelerine rağmen ilk tren 47 gün sonra 23 Ekim 1939 günü gelebildi. 

Daha önce dar hat olan, Erzurum-Uzunahmet İstasyonu arasındaki 22 kilometrelik kısım 1949 yılında geniş hatta çevrildi. 10 Ocak 1951 günü Erzurum-Horasan arası ve 30 Ağustos 1961 tarihinde ise Horasan-Kars Hattı tamamlandı.

Demiryolunun şehre gelişi ile Erzurum’da canlılık ve gelişme başladı, çevre illere ulaşım özellikle kış aylarında kolaylaştı, ta ki demiryolları ihmal edilmeye başlayıncaya kadar.

Erzincan yönünden gelerek, Erbaş istasyonundan Erzurum il sınırlarına giren demiryolu; Karasu, Saptıran, Aşkale, Çağdariç, Kandilli, Çiçekli, Ağaver, Ilıca (Kaplıca), Palandöken, Erzurum Gar, Uzunahmet, Alvar, Hasankale, Yekabat, Köprüköy, Karaçuha, Horasan, Hızırilyas istasyonlarını kat ederek,  Süngütaşı istasyonu ile il sınırlarını terk etmektedir. 

Önceleri Ilıca istasyonunun ismi Kaplıca iken son yıllarda değiştirilerek Ilıca yapılmıştır. 

Ilıca’nın barındırdığı şeker Fabrikası  ve askeri birlikler nedeni ile geçmiş yıllarda, taşıdığı pancar,  fabrika işçisi ve askeri malzemeler bu istasyonu önemli kılmış ve parlak günler yaşatmıştır.  

Şeker Fabrikasından Kaplıca istasyonuna özel bir demiryolu hattı ve pancar vagonlarını taşıması için fabrikaya ait  Deutz marka manevra lokomotifi bulunmakta idi.

Ilıca İstasyon bahçesinde Erzurum efsanelerindede konu edilen Gelin Geldi Ilıcası bulunmaktadır. 

Saptıran, Çağdariç, Çiçekli, Ağaver, Alvar,  Yekabat ,  Karaçuha ve Hızırilyas istasyonları önemini  yitirip kullanılmadığı için binaları kaderine  terkedilmiş ve kimisi harap olmuş, birçoğu ise kaybolmuştur.

Alvar istasyonu; Hasankale ve Uzunahmet ile ayni mimari yapıdaydı. Çiçekli İstasyonu ise, Kandilli ve Karasu ile üçüz binalardı. Karaçuha İstasyonu ise Hızırilyas İstasyonunun ikizi idi.

Kullanılmayan istasyonlardan Palandöken istasyonu restore edilerek bir süre muhafaza edilmiş, daha sonra Erzurum Palandöken Lojistik Merkezi inşası esnasında yıkılarak yok edilmiştir. 

2024 yılı Eylülünde yok olmuş istasyonlar izinde koşarken, Alvar'da 1994 yılı yapımı Müjde Ar, Tarık Akan, Halil Ergün, Aytaç Arman, Alev Sayın, Berhan Şimşek, Mehmet Esen ve Devrim Parcan'ın oynadığı  YOLCU filminin çekildiğini öğrenince bulduğum filmden aşağıdaki Alvar fotoğrafına ulaşabildim.